“Zo, dat is écht lekker bier!”. Toen iemand dat zei over mijn eigen gebrouwen bier kwam er een nieuwe jongensdroom bij. Toch maar geen straaljagerpiloot of brandweerman… Mensen blij maken met bier wat jij gebrouwen hebt en ondertussen je geld verdienen, dat zou toch te gek zijn?

Die jongensdroom is op dit moment nog een droom, maar de laatste tijd denk ik er steeds vaker over na. Wat zou nou het verschil zijn tussen onze eigen brouwerij in de keuken en een commerciële brouwerij met een behoorlijk wat grotere capaciteit? Als je je keukenbrouwerij keer 100 doet, wat verandert er dan allemaal? Hoe werkt het maischen, hoe werkt het filteren en hoe zorg je ervoor dat al die vloeistof van de ene naar de andere tank komt? Ik had er eigenlijk niet een helder beeld bij. Tot het moment dat ik in een kroeg/brouwerij kwam en aan de brouwer vroeg: “hé, mag ik eens een keer meehelpen brouwen?”

“Ja, waarom niet? Morgen om 6 uur ‘s ochtends ga ik 250 liter Pale Ale brouwen. Zie je dan!”

Zoals wij altijd zeggen: bier brouwen is niet moeilijk en zoals je je biertje brouwt in de keuken, doen brouwmeesters het ook. Dat alle stappen precies hetzelfde zijn was voor mij dus geen verrassing.

Schroten

Wij schroten natuurlijk het mout bij de pakketten die we verkopen. Daarvoor hebben we een elektrische schrootmolen in ons pakkettenbouwkantoor staan. Die had hij ook. 60 kilo mout moesten we schroten. We zijn zelf meer gewend, dus daar werd ik nog niet heel erg warm van.

Maischen

Tja, met een 7.5 liter pan ga je niet ver komen als je 60 kilo mout gaat maischen. Dus in plaats van een hele grote pan heeft Matt (eigenaar van Moffat beach brewery) een maischketel met een filterplaat in het midden. We laten de maischketel vollopen met voorverwarmd water en gooien 5 containers met elk 12 kilo mout in de ketel.

Maar hoe verwarmen ze het water dan en hoe roeren ze dan in de ketel? Ik ben bij een relatief kleine brouwerij, hij brouwt 1500 liter bier per 2 weken. Het lijkt het wel alsof brouwer Matt zelf een van de brouwbroeders is: hij neemt brouwregels wel serieus, maar hij drijft het niet door tot in het idiote. Hij brouwt altijd met een maisch-schema met 1 temperatuur en daardoor hoeft hij niet te roeren en hoeft hij nooit het water te verwarmen. Hij verwarmt het water voor in een heet watertank en pompt het dan naar de maischketel voor het maischen begint. We hebben het nu mooi rustig, want we moeten 1 uur wachten en hoeven verder niets te doen. Matt brengt even z’n kinderen naar school.

Filteren/Spoelen

Doordat er niet geroerd is en er ook veel water onder de filterplaat zit, is het belangrijk dat er goed gespoeld wordt. Eerst pompen we het water van onder uit de ketel naar boven en spoelen we het maischwater tot we een heldere vloeistof zien in het kijkglaasje (Vet! Een kijkglaasje!). Als we dat bereikt hebben zetten we een aantal kranen om en pompen we het water niet meer rond, maar door naar de kookketel. We zetten een andere pomp aan die het voorverwarmde spoelwater door een sproei-installatie boven in de maischketel pompt. Dit doen we tot we 320 liter in de kookketel hebben zitten.

Koken

Dan gaan de verwarmingselementen op vol vermogen aan. Ook dit is niet een heel interessante stap. Het is eigenlijk net koken in een pan, maar dan veel groter. We koken, voegen hop toe, wachten, voegen nog een beetje hop toe en dan zijn we eigenlijk al toe aan koelen; we hebben 70 liter aan water weg gekookt!

In plaats van hopbloemen gebruiken we samengeperste hop pellets, die blijven namelijk mooi onderin de ketel liggen na het koken en spoel je zo weg in het putje. Ook voegen we pilletjes aan het wort toe die de eiwitten en andere viezigheid aan elkaar bindt en daardoor naar de bodem zakken. Dat blijft dan onder in de ketel liggen. Alles wat per ongeluk mee komt naar de gisttank, zakt snel naar de bodem en zorgt niet voor smaakafwijkingen.

Koelen

Vergeleken met ijsblokjes, badkuipen en gootstenen is wort koelen een in de brouwerij makkelijk. Vanuit de kookketel pompen we het wort via een warmtewisselaar naar de gisttank. De warmtewisselaar is een blok met ijzeren platen en heeft twee leidingen door zich heen lopen: een koud waterleiding en een warme wortleiding. Het koude water wordt warm, terwijl de warme wort in 1 klap afkoelt naar 20 graden. Appeltje-eitje!

Gisten

Ook dit is bijna hetzelfde. Gist toevoegen, wachten! Hij heeft een gisttank waarbij hij de vergistingstemperatuur kan reguleren. Hierdoor kan Matt eindeloos variëren met drooghoppen en verschillende vergistingstemperaturen. Wel zo handig, zo kunnen we aan het einde van de vergisting de temperatuur naar beneden brengen zodat alle troep naar beneden zakt en een helder bier kan worden ‘gebotteld’.

Bottelen

Deze brouwerij verkoopt z’n bier alleen aan hun eigen kroeg. Dus bottelen we niet, maar vullen we fusten af na 2 weken. Doordat de vergistingstank op het laatst compleet afgesloten is, is de druk opgebouwd, de gistcellen hebben immers CO2 geproduceerd. Voor het vullen hebben we de druk in de fusten eerst kunstmatig opgebouwd door ze vol te pompen met CO2. De druk in de fusten is nét iets minder groot dan in de vergistingstank. Zo stroomt het bier rustig, zonder in aanraking te komen met zuurstof, het fust in.

Al met al

Bier brouwen is bier brouwen. Of je het nu 5 liter brouwt, of 250. Het verschil zit hem in het materiaal: vloeistof pompen, warmtewisselaars, verwarmingselementen, kijkglaasjes (vet!), en een hele boel leidingen. Als je weet hoe het systeem werkt en je weet hoe je bier moet brouwen, dan kan je het ook in de brouwerij! Het verschil tussen een goede brouwer en een brouwer is dus wat mij betreft: lekkere recepten maken, consistent lekker bier kunnen brouwen en je biertjes niet te duur verkopen ;).

De jongensdroom?

Die is een stukje dichterbij. Ik heb een hoop geleerd en weet waar ik op moet letten als we het zelf gaan ondernemen. Verder hebben ik genoeg bier gedronken om te weten wat een lekker biertje is! Het is dus nog steeds een droom, maar het is er één binnen handbereik.

Groetjes!

Dirk | Brouwbroeders